समाजसुधारक

प्रति, मराठी भाषा...

हे मराठी भाषे, कशीएस ?

अशी हिरमुसली का दिसत्येस ?

अच्छा !! अगं बाई, हे म्हणजे 'Hey !' नाही काही ! अगं आपल्या संबोधन एकवचनातलं 'हे' गं !

हाहा ! बघ तुझा चेहरा कसा क्षणात प्रफुल्लित दिसू लागलाय !

बरं, ते असूदे. उशीर झालाय, पण मी आज तुझे आभार मानायला आल्ये.

का म्हणजे ? अगं तू आजची उत्सवमूर्ती !

छे छे ! तुला बरं वाटावं म्हणून नाही गं ! पण आजच्या निमित्ताने माझ्या मनातला तुझ्या विषयीचा आदर आणि प्रेम तुझ्यापर्यंत पोहोचवू म्हंटलं.

welcome ? बापरे, आमच्यासारखा तू कशाला इंग्रजीचा आधार घेत्येस ?

नको गं ! तू आहेस तशीच रहा गं ! तू अशीच आवडतेस मला!

माझ्यापरीने नटवत असते मी तुला. कधी स्टेटसच्या रूपात, कधी लेखाच्या वेशात, तर कधीतरी चारोळीही जमून जाते. मित्रमंडळींकडून कौतूक होतं, पण हे तुझ्यामुळे होतं गं! तू मला इतकं आपलंसं केलंयस ना, की बास! लिहिण्याचं स्फुरण तुझ्यामुळे चढतं.

तू आहेस तशीच रहा गं ! तू अशीच आवडतेस मला!

- तुझी कायमची मैत्रीण,

भक्ती

आजी !

आज मीच केलेल्या कोशिंबीरीचा पहिला घास खाल्ला आणि आजीची आठवण आली. ती करायची तशी चव झालीये आज अगदी! तिच्या हातची आमटी, ताक-लोणी सगळं आठवलं एकदम. तिच्या त्या छोट्या फुलांचं डिझाईन असलेल्या पांंढ-या शुभ्र साड्या, पोलक्याची छोटीशी घडी करून त्या त्या साडीत ठेवण्याची सवय, घरी असली तरी तिन्हीसांजेला वेणी-फणी करून बसण्याची सवय, लोकसत्तेतलं शब्दकोडं सोडवायचा नित्यक्रम आणि टिव्हीवरच्या आवडत्या मालिकांचे भाग, रिपीट भाग म्हणजे जीव की प्राण! दामिनी, घरकूल पासून कसौटी जिंदगी की पर्यंत सगळ्याच्या स्टो-या मला टिव्ही न बघताच कळायच्या! प्राणीप्रेमही माझ्यात तिच्याकडूनच आलं असावं. अलिबागला आमच्या जुन्या घरातल्या ओटी, पडवी, माजघरात कित्येक मांजरींची बाळंतपणं प्रेमाने केली तिने. आज या कोशिंबीरीमुळे स्वयंपाकघरात कामात असणा-या आजीच्या हातातल्या बांगड्यांचा आवाज येतोय की काय असंही वाटून गेलं! असो! आणखी लिहवत नाही! असतात अशी काही समीकरणं जुळलेली...कायमची! :)
Miss you आज्जी! ❤

माझं कौतुक !

    I have clicked this picture and I liked it ! 😊

    आपण बरेचदा आपल्या प्रयत्नपूर्वक केलेल्या कामाची स्तुती झाली तरी लगेच "छे हो, तुमच्याएवढं छान कुठे जमतं आम्हांला!" म्हणून स्वतःचं स्थान मोजण्यासाठी दुस-याची फूटपट्टी वापरतो किंवा मग "जो है, भगवान की दया से है" म्हणून त्या बिचा-याच्या खांद्यावरून बंदूक चालवतो.

    पण का ना?! एखादा फोटो असतो खरंच प्रयत्नपूर्वक काढलेला, एखादं पेंटिंग असू शकतं आपल्या विचारांतून प्रत्यक्षात आलेलं, असते एखादी घोटलेली मूरकी, असतो कसलेला कमाल अभिनय! घ्यावी की जबाबदारी त्याची, घ्यावं की कौतूक करून आणि मारावी आपल्याच कामाला एक घट्ट मिठी!

    दुस-याच्या लेखी नसेल कदाचित ते तितकं भारी! पण आपलं आपल्याला मिळालेलं समधान असतंयंच की भारी! आधी आपणच आपल्या कामाला आहे तसं स्विकारलं नाही, त्याच्यावर प्रेम केलं नाही तर टीका, सुचना, सल्ले झेलायचं बळ कसं यायचं?!!

    आपलं मन आपल्याला सांगत असतं नेहमी. कधीतरी काम नाही येत छान जमून! पण ते काट मारलेले ड्राफ्टस्, डिलीट केलेले फोटो, वाया गेलेले canvas आपलेच आहेत की! 'ड' तुकडीतल्या मुलांना जीव लावणारा शिक्षकही असतो की! त्या शिक्षकाने त्या मुलाला दिलेली स्विकाराची भावना त्या मुलाला कुठलातरी चांगला विचार देऊन जाते!

    मला तो शिक्षक व्हायचंय. आपल्या सगळ्या कलाकृतींची जबाबदारी घेणारा आणि मग त्यांना अधिकाधिक समृद्ध करणारा!

शब्दपुष्प..

"अच्छे राग के साथ जब एक अच्छी कविता की शादी होती है, तब अच्छे गाने का जन्म होता है!" इति सुश्री अजय चक्रवर्ती. :)
'रागों से बने धून' कार्यक्रम सुरू आहे. अजयजी रागांतून होणा-या गाण्यांच्या जन्माबाबत सांगतायत, थोडं गातायत, बाकी शिष्यांकडून आणि सहगायकांकडून गाऊन घेतायत. अजयजींची गाणं शिकवण्याची पद्धत दुस-यांदा अनुभवण्याचं भाग्य लाभतंय. यांना ऐकताना आजूबाजूचं सगळं एका जागी स्तब्ध झालंय आणि ही व्यक्ती संगीतासाठी प्राण ओतून काम करत्ये, असं वाटतं आणि वाटतं की यांच्यानंतर, यांच्यासारख्यांनंतर काय? हा आजच्या पिढीबाबतचा अविश्वास अजिबात नाही! परंतू 'उत्तम शिक्षक' आणि 'उत्तम गायक' या दोन्ही गोष्टी एकाच व्यक्तीच्या ठायी असणा-या अनेक व्यक्ती निर्माण झाल्या हव्यात असं मनापासून वाटतं, संगीतावर प्रेम करणारे तयार झाले पाहिजेत असं वाटतं. अजयजींसारखी माणसं सगळ्या गायन प्रकारांपलिकडे, सगळ्या घराण्यांपलिकडे गेली आहेत. हिंदी सिनेमांतली गाणी रागांवर कशी आधारलेली आहेत हे सांगताना ते केवळ शास्त्रीय संगीताच्या श्रेष्ठत्वावर भर देत नाहीत, प्रेक्षकांनी ओत:प्रोत भरलेल्या सभागृहात ते 'मेरे नैना सावन भायो' गाणा-या किशोरदांचंही मोठ्या मनाने कौतुक करतात. पण त्याच वेळी शास्राचं महत्त्व सांगायला विसरत नाहीत. त्यांचा प्रत्येक शब्द म्हणजे नि:स्वार्थी भावाने संगीत सेवेला अर्पण केलेलं पुष्प आहे जणू!
आपल्या मनात रूजलेल्या त्यांच्या शब्दरूपी बीजांचं पुष्पात रूपांतर होण्याच्या प्रतिक्षेत! 

पनीर कबाब !

जनरली फिक्स टायमिंगची नोकरी असणाऱ्या लोकांचे ट्रेनमध्ये ग्रुप असतात. आणि एकंदरीतच आयुष्यात लांबचा पल्ला गाठायचं ध्येय असल्याने लग्नाआधी कळवा ते छशि(म)ट आणि नंतर बोरिवली ते चर्चगेट असा प्रवास होता. मला प्रवासाचं टेन्शन नव्हतं पण परदेशात कसं समोरची व्यक्ती ओळखीची असो वा नसो हलकं हसून ते समोरच्या व्यक्तीकडे बघतात आणि ग्रीट करतात. तसं माझंही बहुतांश वेळा होतं. त्यामुळे माझ्या मनात ही भीती होती की रोज तेच तेच चेहरे बघून कितीही प्रयत्न केला तरी अगदी मिनिमम स्मितहास्य तरी उमटेलच माझ्या चेहऱ्यावर आणि मग चक्रीवादळासारखं खेचलं जाईल मला एखाद्या ग्रुपमध्ये. त्यामुळे नोकरीच्या पहिल्या दिवसापासून मी ठामपणे ठरवलं होतं की ट्रेनमध्ये ग्रुप करायचा नाही. काही दिवसांनी बिचाऱ्या माझ्या आईने विचारलं, की ग्रुप वगैरे झाला की नाही ट्रेनमध्ये ? म्हटलं मी होऊच दिला नाहीये ! आई अपेक्षेप्रमाणे म्हणाली अशी कशी गं तू ! पण बाबांच्या डोळ्यांतले ते अभिमानाचे भाव मला आईला माझा विचार पटवून देण्याचं बळ देत होते. मी म्हटलं आई, बटाटा पटकन शिजायला हवा असेल तर काय करावं किंवा समुद्री मेथीचे पराठे कसे करावेत ? पिठलं करताना चण्याच्या पिठाच्या गुठळ्या होऊ न देता स्वादिष्ट पिठलं कसं मॅनेज करावं हे सगळं सांगायला तू आहेस, इंटरनेट आहे आणि अन्नपूर्णा पुस्तक आहे की ! त्यासाठी जातानाचा एक तास आणि येतानाच एक असे दिवसातले दोन तास मी का वाया घालवू ? "अगं असं नाही, उद्या काही मदत लागली, बरं वाटेनासं झालं अचानक तर या बायका करतात मदत!", इति आई. "हो गं, तुझी काळजी काळत्ये मला, पण असं कद्धीतरी शठी सहामाशी एकदा आणि तेही झालं तर होणार आणि त्यासाठी मी माझा इतका वेळ फुकट घालवू ? आणि यू डोन्ट वरी, माझा माझा वेगळा ग्रुप आहे. यातले मेम्बर्स रोज बदलत असतात. कधी लता दीदी, आशाबाई, किशोरीताई, देवकीताई...रोज ग्रुप बदलतो. पण दोघीजणी मात्र कायम माझ्या बरोबर असतात. निरीक्षण शक्ती आणि विचार शक्ती. या दोघी सॉलिड वेळ पाळतात. त्यांची ट्रेन कधीच चुकत नाही. त्यामुळे या दोघी माझ्या सगळ्यात जवळच्या मैत्रिणी झाल्यायत ट्रेन मधल्या. मजा येते त्यांच्याबरोबर गप्पा मारायला, कधी गाण्यांबद्दल, कधी सिनेमाबद्दल, कधी चित्रांबद्दल! काही ना काही सुचतंच मला लिहायला यांच्याशी गप्पा झाल्या की. मग नोट्सकरून ठेवते मी मोबाईलमध्ये किंवा कितीतरी वेळा तेव्हाच्या तेव्हा फेसबुक स्टेटस पण टाकते. मज्जा!" हं - आईला खात्री पटली की मुलगी एकटीच प्रवास करत असली चांगल्या संगतीत आहे!
आज कित्येक दिवसांनी पुन्हा त्या नेहमीच्या ट्रेनने गेले. हेडफोन्स घरी विसरले. पनीर कबाब कसे करायचे शिकायला मिळालं !

विस्तिर्ण नभाच्या वरती...

तीन दिवस होऊन गेले. पण हे दृश्य काही माझ्या डोळ्यांपुढून जात नाहीये.

विस्तिर्ण नभाच्या वरती, रात्रीचे काजळ काळे,
कुठे अलगद दडून बसले आकाश सुंदर निळे!
आता विमानाने ब-यापैकी प्रवास झाला. म्हणजे अनेकांच्या तुलनेत संख्येने कमी आहे; पण 'विमानात बसण्याची' माझी हौस फिटली, म्हणून आपलं हे 'I am done' फिलींग. तरी अजुनही विमानाचा प्रवास हवाहवासा वाटतो तो एका वेगळ्या कारणासाठी. मला खूप गंमत वाटते की "एअरपोर्टला चाल्ल्ये" किंवा आम्हां मुंबईकरांना "T2ला चाल्ल्ये" हे सांगणं कसं असं छान प्रेस्टिजियस वाटतं. अर्थात, T2 आहेच तसं. पण विमानाचा प्रवास सुरू झाला की त्या अथांग आकाशाकडे पाहून, त्याचे सतत बदलणारे patterns पाहून, डोळ्यांत, मनांत साठवून घ्यावेत इतके मोहक रंग पाहून माझ्या ताठ झालेल्या अदृश्य कॉलरचा मला विसर पडतो आणि त्या निर्गुणाचं कौतुक करण्यातच माझा वेळ निघून जातो. म्हणजे मी अशी कल्पना करते की पुढे कधी मी कुठूनतरी माझ्याबाबत झालेल्या कौतुकाची पोतडी भरून घेऊन येत असेन विमानातून. मग मी तो वर म्हटल्याप्रमाणे सगळा नजरीया पाहेन. विमानाची खिडकी थोडीशी खाली करेन आणि कोण आहे रे तिकडे, हात करा जरा इकडे अशी दिशाहीन आरोळीवजा ऑर्डर ठोकेन आकाशात. मग पलिकडून एक हात माझ्या विमानाच्या खिडकीच्या दिशेने येईल. मग मी त्या हातात ज्या काही स्वरूपात माझं झालेलं कौतुक घेऊन येत असेन, ते ठेवेन. पलिकडच्यासाठी किंवा इतर कोणासाठीही त्याची किंमत काय असेल माहिती नाही. पण मला मात्र हे केल्याशिवाय पुढे जाता येणार नाही. पण मला खात्री आहे की पलिकडचा मनाने खूप चांगला असेल. नाहीतर इतक्या विस्तीर्ण, खोल आणि विशुद्ध आभाळाची निर्मिती कशी शक्य होती?!